-
https://www.occitanica.eu/files/original/e737cfac144b956284eef62827b7c003.jpg
0a5e684b9df41686e1ec3b722f75e7a4
https://www.occitanica.eu/files/original/f2ddd9bf7dbcfc55891c3896a2f1546e.pdf
e2b8283d859e2fc57e7789bf9396d3d0
PDF Text
Text
DISSATE, 7 DE MARS 1891.
PROUMIERO ANNADO, N° 7.
Nàutri, li bon Prouvencau,
Au sufrage universau,
Voutaren pèr l'ôli
E faren l'aiôli.
Vidoun, Vidau,
Segound la vido
Loujournau.
(Prouvèrbi di meissounié)
F. MISTRAL.
QUE 'TAI CRE111A1'T TRES EE-S PÈIâ 1%1ES
B
URÈU DE REDACIDUN
PRES DE L'ABOUNAMEN :
i
Un an ............. 10 fr.
E DABOUN AGE
Sièis mes ......... à fr. b0.
Tres rues.......... 3 fr.
Estrangié.......... 12 fr.
Lou numerô....... 20 centime.
M. F olcb DI. BARONCELIJ,
au palais dôu Roure,
Baile déc jour,iaau :
EN AVIGNOUN
Folch DE BARONCELLI.
AU RAIS DE GALO
Noste ami Paul Meyer, l'ilustre prouvençalisto dôu Coulège de Franço, nous countavo
que, l'an passa, dins un viage que
faguè
amount en Anglo-Terro, en vesitant lou païs
de Galo, s'èro, dins un vagoun, rescountra
mé 'no damo, angleso dôu bèu mounde, que
vouiajavo emé soun fiéu, un drole jouine.
Après avé parla, en anglés, à la maire, que,
naturalamen, en anglés ié respoundié, Meyer,
toujour en anglés, s'adreissè à l'enfant, - que
ié respoundeguè sus-lou-cop en galés, lengage
poupulàri de la principauta de Galo.
Estouna, noste ami demandè à la dono coume anavo que soun fiée noun parlavo la lengo
generalo d'Anglc,-Terro. E la dono respoundeguè : « Moun drole aprendra l'anglés, quand
saubra coume se dèu, quand saubra parla defouns soun idiomo naciounau, moussu, qu'es
lou galés. Car es nous-àutri, li Galés, que li
proumié avèn tengu lis Isclo Bretoullenco, bèn
avans li Seissoun, bèn avares li Nourmand, e
au siècle tregen erian encaro independènt. E
eici, tout lou mounde, dôu plus riche au plus
paure, nous encresèn de nosto raço - qu'es la
plus vièio d'Anglo-Terro; e tô uti mantenèn noste
parla galés, simbèu de nosto antico glôri e vas
de nôsti tradicioun. E avèn de pouèto pèr entre-teni la flamo, emai de fèsto-annau pèr courouna nôsti pouèto. E tant que lis enfant rèston
la lengo e i coustumo dôu païs, an fini pèr
Mai que tron se van embasta d'auboura 'n buste à
li rèndre estrangié à la Prouvènço, indiferènt
au pople, que li recounèis plus e que, au. jour
dis eleicioun, noumo lou proumié fourestié
que vèn ié proumetre la luno!
N'en vaqui un d'eisèmple per nosto bourgesié qu', au banèu e au braié, ié defènd i nour-
Championnet dins la vilo d'Antibo! Championnet, dise
pas noua, es esta 'n bon sôudard ; mai enfin èro de Valènço - ouate a deja soun estatuo... E sarié que justiço e
obro felibrenco de releva, proumié, davans Ion pople
prouvençau aquéli qu'an fa valé noste idiomo poupulàri,
tau que fou bon troubaire Ramoun Feraud, de Niço, ion
riço de parla prouvençau is enfant de l'oustau :
de sorto que, plus tard, nôsti pichot bourgés,
quand soun envirouna di causo eterno dôu
païs, dôu viéure dôu païs, d'un trescamp, d'un
coussou, d'un gaudre, d'un lauroun, d'un agrenas, d'tlno caussido, d'un r:au, d'ail cabrian
o d'un prègo-diéu d'estoublo, sabon plus ni en
prouvençau ni en francés coume acù se dis,
e, tôuti bachelié que de-fes podon èstre, li
vesès emprunta, ni tu ni vous e nèsci, bon
tout-just pèr servi de retipe d'arlèri i galejado
de Daudet !
N'en vaqui un d'eisèmple pèr aquéli fada de
la classo artisano, que se creson de faire de
moussu de sipichot, e de damo de si chato,en
ié levant di bouco lou parla libre e gai que ié
vèn de si paire, pèr ié metre à la plaço lou bargouïn di Negre e lou blagage di voyou !
Noblo damo galeso ! que nous as tant bèn
di, de liuen, sènso lou saupre, ço que nous
rèsto à faire, que la benedicioun acoumpagne ta raço ! Iéu te baise li man.
F. MISTRAL.
Plueio de Mars,
Rèn ié pren part.
dins la famiho, noue se ié parlo que galés...
L'anglés, auran proun lou tèms de l'aprene is
escolo ».
- E, m'ajustè Paul Meyer, en trevant l'encountrado, ai agu l'ôucasioun de vèire qu'aquelo damo noun m'avié di que ion verai, car,
dintre li burèu di Posto e Telegrafe de la prin-
cipauta de Galo, iéu veguère lis avis dôu
gouvernamen de Loundre escri dins li dos
lengo, l'angleso e la galeso. Es un menistre
d'aro, ôuriginàri dôu païs, qu' a vougu rèndre
aquel ôumage au parla meirenau de si coumpatrioto.
Que n'en pensas, fiéu de la terro ? Que n'en
pensas, gènt de la mar? N'en vaqui un, d'eisèmple, pèr nous-àutri Miejournen, pèr nous-
àutri Prouvençau, que viran, que tournan,
que fasèn li cènt cop pèr nous desprouvençalisa, e que, sènso la Naturo que nous tèn, que
nous riège e que nous enmourraio, ah! i' a 'n
bèu tèms qu'aurian perdu tôuti nôsti signe
d'ome !
N'en vaqui un d'eisèmple pèr nt sti gràndi
famiho, qu'en rendènt sis enfant estrangié à
I FELIBL4E DE "AlttIS
Avèn reçaupu, de Vènço, la reclamacioun seguènto,
que soumetèn au judice di felibre parisen :
Vène de legi dins l'Aièli lou varai que Messiés li
felibre de Paris se prepauson de veni faire en Prouvènço
aquest estiéu, e me permete de ié dire que, d'abord que
fan tant que de s'alounga jusqu'à Niço, devrien bèn, en
passant, nous veni vèire à Vènço pèr ié dreissa 'no pèiroescricho à l'ounour dôu celèbre Roumiéu de Vilo-Novo,
poste proumié segnour, menistre e grand menistre dôu
comte de Prouvènço Ramoun-Berenguié IV, dôu quau éu
maridè li quatre fiho en quatre rèi. Dante, qu'a mes noste
Roumiéu dins soun Paradis de glèri, veici coume n'en
parlo :
E dentro alla presente margherita
Luce la lace di Romeo, di cui
Fu Polira grande e bella mal gradita :
Quattro figlie ebbe, e ciascuna reïna,
Ramondo Berlinghieri, e cio gli fece
Romeo, persona umile e peregrina.
Vènço, d'aiours, l'antico Vintiuna Nerusiorum, es uno
vilo à voire, emé soun caladage d'iscripcioun roumano.
Sian, dôu taurin de ferre, qu'à dos pichôuni lègo ; e li
gènt sarien dispausa, nosto coumuno en tèsto, de metre
tout pèr escuriello, se li félibre venien.
cantaire naïve de tôuti nbsti legèndo, l'autour de la
Vida de Sant Honorai, publicado pèr loir paire de l'academician Sardeu. »
LOU REGIME
DER E
(Les Or^g eavr de lo Pa anee co:.tenpc.eaine. -Le Régit ne
moderne, pèr M. H. Taine - tome I.)
- L'Empèri s'es agrandi à cha pau, disié à Napouleon Proumié un de si menistre, e bèn tant, qu'après vous
devendra ingouvernable. - Se moun sucessour es un
nèsci, tant-pis pèr éu ! respoundeguè l'emperaire. - 0,
mai tant-pis pèr la Franco ! » Lou menistre Gaudin prevesiéjust : aquéu grand empèri, founda pèr la forço dis
armo, devenguè ingouvernable, noun pas pèr loti jouve
prince emperiau, mai pèr Napouleon éu meure qu'assisté
au bout de quinge an à l'abousounamen de souri obro
giganto.
Se soun obro de counquistaire fugué pas de durado,
n'en leissè uno autro, soun obro de legislatour, que i'a
subre-viscu. Dins l'uno couine dins l'autre, soun egouïsme
soubeiran avié introudu un vice de coustrucioun; mai, se
dins la prourniero aquéu vice se manifesté subran e l'arrouinè, dins la segoundo, emai siguèsse autant grèu,
fugué mens vesible : a faugu cinquanto an pèr n'en rèndre evidènt lis efèt desastrous. 11Iau-grat tôuti li revoulu-
cioun, mau-grat li chanjamen de gouvèr e de dinastio
que noste siècle a vist, es toujour la Coustitucioun napouleounenco de l'An VIII que regis la Franco. Avèn agu
uno Restauracioun, un nouvèl Empèri, dos Revoulucioun
e dos Republico : lou gouvernamen de Louis XVIII, aquéu
de Louis-Felip, aquéu de Napouleon III, e nosto tresenco Republico an fa de chanjamen de detai, mai degun
d'éli a douna uno Coustitucioun nouvello à la Franco. De
l'obro de Napouleon bon principau viéu encaro. «C) qu'a
peri es subre-tout la façado emperialo, loir decor esteriour. Li grossi paret, li gràndi masso soun encaro drecho. Si Code, soun amenistracioun, soun sistèmo financié
souri encaro li nostre. » (A. Leroy-Beaulieu.) Adonne abi-
tan toujour l'oustau de nôsti rèire de 1810. De tèms en
tèms, li loucatàri dôu proumier estage mounton au segound, aquéli dôu granié davalon dans un pu bèl apartamen, mai l'oustau es sèmpre loti meme, e parèis tant
bèn assegura sus si foundamento que forço lou creson la
demoro difinitivo dôu pople francés...
Aquel oustau, M. Taine nous n'en fai uno descripcioun
di mai coumplèto, e miés que degun n'en mostro li defaut
e li vice. « Tôuti li coumpartimen soun dispausa e destribuï de la memo maniero ; fan ciéucle autour de l'apartamen centrau, e chascun d'éli i'aboutis pèr uno campaneto ; en tant-lèu que la campaneto a trignoula, lou res-
son s'esperlongo e restountis de divisioun en suhdivisioun, e tout-d'uno, desempièi li proumié chèfe enjusqu'i
darriés emplega, tout bon service es en aio. » Se pbu pas
atrouva 'n image mai pintouresc e mai verai pèr espremi co qu'es la centralisacioun amenistrativo establido pèr
la Coustitucioun de l'An VIII.
BMVR - Alcazar - Marseille
�L'AIÔLI
2
Desempièi 1789 enjusqu'au jour que Napouleon s'emparé dôu poudé, la Franço èro estado liéurado à l'anarchio. « Souto la soubeiraneta quàsi nouminalo dôu gouvernamen centrau, iavié 'n Franço, quaranto quatre
milo pichots Estat quasi soubeiran en dre, e, ion niai souvènt, soubeiran en realita. » Lou Proumié Conse ramplacè un mau pèr un autre autant grand, l'anarchio pèr
ion despoutisme. Avans, li poudé eron trop esparpaia ;
desenant, i'aura un poudé centrau, e tôuti lis autre saran
plus que d'emanacioun d'aquéu, o pulèu i'aura plus
qu'un soul poudé emé si serviciau, si founciounàri.
L'Assemblado Coustituènto avié coumés uno fauto, diren meure un crime, curé M. Taine, - en destrusènt lis
anciàni prouvinço, e'n tuant ansin loir patrioutisme loireau, loti culte de la pichoto patrio, qu'es un proumié pas
foro de l'egouïsme e un acaminamen vers ton culte reflechi de la grando. Napouleon counfiermo aquelo fauto, e
raubo meure i soucieta loucalo loti pan de liberta qu'avien counservado souto l'anciano mounarchio. Plus d'iniciativo privado, plus de groupamen, plus d'assouciacioun;
tout acb 's secuta souto lou nouni de federalisme. L'amenistracioun touto entiero, l'ensignamen, soun entre li
man dôu gouvernamen centrau. Fai mai encaro : gràci au
Councourdat, la Religioun es peréu soumesso à sa tutèlo, e, desempièi l'archevesque enjusqu'à l'umble capelan de vilage, li prèire soun rèn mai que de founciounàri
de l'Estat. L'Estat èi tout, li particulié rèn ; lou prefèt
manda pèr Paris es mèstre quàsi assoulu dôu despartamen, e touto l'amenistracioun es entre si man...
L'establimen dôu sufrage universau a introudu de grand
chanjamen clins mou founciounamen de la Coustitucioun
emperialo ; mai aquéli chanjamen an aumenta li mau, car
l'istitucioun de l'An VIII ajoun plus sa toco; loti prefèt, devengu l'estrumen d'un partit, es tengu d'amenistra au proufié d'aquéu partit ; es avans tout « un entreprenour d'eleicioun e un acampairede voues. »
La principalo qualita de l'amenistracioun napouleounenco, dis M. A. Leroy-Beaulieu, aquelo que n'en fasié
supourta li defaut, tènd à desparèisse pèr faire plaço à
l'arbitràri e à la favour.
Enfin, lis enemi dis idèio nouvello recounèisson élimeme li dangié que menaçon l'estat di causo atuau. Pèr
M. J. Reinach, l'acuei apreissa e calourènt fa au libre
de M. Taine, es uno marco seguro entre milo d'uno tristo
realita qu'es inutile de cerca d'escoundre. « De tôuti li
las, dis, aboundon li marco que li principe proumié de la
tounoumio.
Lis universita, que coume tôuti lis àut-ri cors soun
souto la dependènci de l'Estat, demandon à redeveni co
qu'èron din l'Age-Mejan; ço que souri encaro lis universita tant flourissènto d'Alemagno. De pertout vesèn se
fourma d'assouciacioun de tôuti li meno. Lou patrioutisme loucau se reviho..... « Aquelo emoucioun roubusto e sano de la counsciènci de la patrio, dis M. Ch.
Maurras, s'es afiermado dins loti Miejour francés pèr loir
destressounamen d'uno literaturo, dirai-ti d'uno amo? Es
de modo de galeja, clins li ciéucle grèu, aquelo reneissènço felibrenco que, à moun avejaire, davanço la fourmulo soucialo dôu siècle vinten. Aquéli que i'es arriba de
charra'mé loti pouèto Mistral, creiran pas que la formo
inferiouro dôu patrioutisme me desavio. »
ARRÉiJJAT
6
DE
L'ISTORI DE LA R JYOIJLUCIOUN
dôu Coumtat Veneissin
escri en prouvençau (de 1791 à 1804) pèr loir teisserand
Pèire SOYER, de Castèu-Nôu-cle-Papo.
n'avien atrouva loir culte dins l'eiretage de si paire. »
Pèr M. Reinach acb 's uno tristo realita; pèr nous-autre
es un rai d'espèro ; es meme miés, es l'acoumençanço dôu
coumplimen de nôsti vot.
ESTÈVE JAUFRET.
L'ainelo es bono.
ARLE EN FRANÇO
M. loti couneeié Fassin, lins sa publicacioun « Bulletin
archéologique d'Arles » estùdio l'ôurigino dôu moutet
Arles en France que, dins un prouvèrbi francés, se disié,
autre-tèms, pèr ôupousicioun à Aix en Provence. E, aguènt
eisamina divèrsis esplicacioun, coume aquelo d'Amadiéti
Pichot, d'après quasi acb d'aqui se dirié pèr antifraso, pèrço-qu'Arle es uno vilo mai prouvençalo que touto autro,
- coume aquelo de Jùli Canonge, d'après quasi vendrié
qu'es Arle lino di vilo li mai noutablo de la Franço, - coume aquelo de F. Mistral, d'après quau acb inarcarié qu'Ar-
le, « terro ajacènto », afetavo de se crèire independènto
dôu Coumtat e païs de Prouvènço, M. Fassin counclus en
nous disènt qu'aquéu ditoun èro uno sorto de coumplimen
que l'ourguei arlaten se dounavo à-n-éu meure.
Nous fai pas peno d'avoua que nous sian tôuti en.-ana e
qu'avèn just fa coume aquéu que cercavo soun ase e que
i'èro dessus.
l'a dons o tres cè.nts an, se disié Acte en Franço, simpla-
men pèr-ço-que noste Arle prouvençau èro en terro de
Li sardino souri arribado, courre acb manco pas, t6uti
lis an, eiça vers saut Blàsi :
Pèr santo Catarino
Li sardino
Viron l'esquino ;
E despièi la febrerado, gràci à-n-aquelo mauno, ni)sti
pàuri pescadou se recoumpènson uno briso de souri marrit ivernage. A Cassis, à La Ciôutat, à Moun t-Redotm, à
Càrri, au Martegue, en Vau, en Bou, li sardinaire e lis
eissaugo fan de meravihôusi pesco. Fau vèire acù tôuti li
jour, à la rintrado di batèu, quand se desmaio li sardino!
Li sardinau n'en soun clafi; n'i'a uno en chasco main -que bouleguejo pendoulado. Es un fourfoui, un beluguié
de pèis d'argènt que miraiejon. Talamen n'i'a que se mesuron à cha bouibu e à cha gorbo e que, de-fes, se dounon à estrasso de marcat. Oh! li bèlli bourrido, embaumado d'aibli, qu'emé quàuqui cigau de vin blanc de Cassis n'en manjarias tout loti jour?
Éu-meme Noste-Segne, raconton li pescaire, uno fes
que passavo, emé loir grand sant Pèire, dôu constat dôu
Martegue, vouguè se n'en regala. Saut Pèire cale souri
fielat; mou retire plen de sardino ; n'en faguè un bon chou-
pin; e'm'acb sus un estèu, - que li Martegau mostron
encaro, - se boutèron à dejuna. E tôuti li sardino que
loir bon Diéu manjavo, n'en jitavo l'espino, uno après
l'autro, dins la mai, e l'aresto sus-lon-cop redevenié mai
sardino... Mai fan leissa counta acô à Mounsen loir canounge Chave, - qu'en bon fiéu dôu Martegue nous vai
galouiamen escudela la causo talo que se passe.
Franço, e pèr loir destingui d'uno autro vilo d'Arme que se
devino en Roussihoun e qu'avans Louis XIII e loir tratat
dons Tarascoun, aquéu de Rose e aquéu d'Ariege, i'a dons
Arle tambèn, aquéu dis Arlatenco, e loti di Pirenèu.
F. M.
D'ounte uèn mou noum de la damo-jano
Au sujèt de la damo-jano, aquelo boutihasso garnido
emé de vege, ounte s'estivo loir bon vin, M. Outàvi Teissier
a mes darrieramen en cours uno legèndo que veici.
Quand la rèino Jano venguè 'n Prouvènço, desbarquè
au port de Niço e, pèr se rèndre en Avignoun, se perdeguè au bos de Sant-Pau, Bila dciu caire de Faiènço,
ounte venguè toumba dins uno veirarié. Li veiné prouvençau, encanta de reçaupre la bello soubeirano, boufèron
à soun ounour uno boutiho espetaclouso que i'ôufriguèron
en presènt, e Jano, amirarello d'aquelo boufigo de vèire,
i'aurié, se dis, donna souri noum.
Tout plasentié que fugue aquéu raconte imaginàri,
nous parèis dins acb mai counformo au verai l'esplicacioun fournido pèr loti savènt M. Alart, archivisto, quand
vivié, di Pirenèu-Ourientau. La damo-jano, segound du,
o pulèu dainejana, coume dison à Niço, es simplamen
loir femenin de l'ajeitiéu rouman demijan, demijana, que
vbu dire demie, deiniejo, e que qualificarié uno mesuro
de vin, tenènt la mita d'uno autro encaro plus grando
qu'elo.
LOU SERMON N DE SAN T PÈIRE
Moun grand èro un simple pescaire.
Au Martegue, se saup, i'a gaine
Que d'orne nascu pèr la mai :
Miéus que la terro, elo es sa maire
Que ié douno la vido, e li nourris, pecaire,
D'un pan souvènti-fes amar !
Mai a tant de chale pèr plaire
Que, pescadou vo navegaire,
Sus la mar saran travaiaire :
La marino au Martegue es loir proumié dis art.
Or, dins li tèms de nôsti rèire,
Quand loir Martegue èro rèn que Brescoun
Nbsti pescaire avien chausi sant Pèire,
Couine de juste, pèr patroun
E sa fèsto, arias, falié vèire
Couine encitavo à l'enviroun
E fièro vogo e bèn renoum !
Veici que loti jour de la fèsto,
Pèr ounoura sarit Pèire, - noste grand,
Qu'èro fidèu e bon crestian,
Anè, carga de sa plus bello vèsto,
A la messo cantado en Jounquiero aquel an.
La damo-jano, donne, es uno mesuro demiejo, coume
dirian, pèr eisèmple, uno miejo-miheirolo (millarola dimidiana). E coume countenié, la miiaeiroto de Marsiho,
N'èro pas clac... car, à loti dire franc,
* Brescoun, mou plus ancian quartié dbu Martegue.
Quatecant, tout tranquilamen, aquéli pàuri malurous
se ié rendien sènso mau-traire... Mai èron pas-pulèu au
fort, ai ! que li massacravon aqui à cop de sabre e de
barréu de fèrri , e pièi li tirassavon, encaro à mita viéu,
50 liéuro. Mai aquéli Caïn, aquéli manjo-sang, o pèr miés
de fouis.
De mèmbre meme de la Municipalita, qu'èron, sus de
fàussi denounço, esta mes en arrestacioun, soun esta
massacra peréu à cop de sabre, sènso avé ges subi de
CH.\PITRE VIII
dire, aquélis endemounia, noun se pensavon pas qu'à
tèms o tard si crime sarien terriblamen puni.
Tout acir arribè clins loir mes de setèmbre 1791.
dins uno espèci de precepice - de ruai de trento pièd
jujamen.
Madamo Niel, - vole bèn crèire qu"èro uno aristoucrato, - mai engardavo pas qu'aurié degu èstre jujado, e
noun pas massacrado à faire crussi loti cor. Car, - e acô,
en ié fasènt de mai tout ço que la prudènci noun me
permet de dire. L'an massacrado après emé souri fiéu.
Pièi, pèr lis escalié, lis en trinassa tôuti dons que noua
davans souri drole, aqui presènt à-n-aquéu'triste espetacle, i'an di tôuti li vilanié que pbu i'avé mai eisecrablo,
èron pas mort en plen e souspirous rangoulejavon.
juja, segound la lèi, pèr un tribunau, e noun pas massacra,
de drecho e de gaucho, tôuti aquéu que, sus loti mendre
Lou curat de Sant Safourian, qu'èro pamens un saut
orne, sènso esgard pèr soun age ni pèr soun caratère,
sôuçoun o pèr d'iro particuliero, faguèron passa pèr
l'an péti-tira coume lis autre dins l'esfraious debaussadou.
disènt que falié, au noum de la lèi, se remue au Palais.
LOU RETOUR DI SARDINO
Pèr saut Blai
nie l'an assegura, - l'an despuiado touto nuso. Meme
soun estado viciulado. Uno chourmo de gus e de bregand,
en propre terme, souto lis ordre d'aquéu famous Jourdan
- qu'a merita d'aqui loti noum de Coupo-tèsto, anavo
pèr la vilo prene dins sis oustau li citoyen pasible, en ié
F. M.
Revènon mai.
Lèu loir famous Jourdan ramassè'n cors de troupo, emé
En aquéu moumen terrible, tôuti li lèi de l'umanita
FYy
Quand en Mars trono,
de pèço de canoun, e se rendeguè i Courdelié... E aqui,,
coumencè mon massacre esfraious que fara à jamai ferni
la pousterita.
Segur, que l'assassin dôu paure Lécuyer reclamavo
venjanço, pèr-ço-que, veritablamen, èro un bèn brave
patrioto. Mai se devié puni que li coupable, e li faire
coupable.
d'uno damo-jano.
Franço nouvello souri renega pèr abord de gènt que
di Pirenèu èro ddu reiauine d'Espogno. Car, coume i'a
Lou libre de M. Taine se clavo sus uno paraulo pessimisto que nous clafis de tristi pensamen : reprenènt sa
coumparesoun de l'acoumençanço, recapitulo tôuti li defaut de l'oustau nostre, aquel onstau, dis, que mau-countènto soun publi e s'acamino vers la falido.
Faudra-ti n'en veni jusqu'aqui, pèr cerca enfin de remèdi à-n-uno talo situacioun? M. Taine se prounouncio
pas. Mai cresèn que, se la coustitucioun centralisarello
es pancaro près de faire souri darrié badai, loir noumbre
de sis assalidou sèmpre mai creissènt nous fai bèn espera de l'aveni. De tôuti li constat, vesèn s'auboura uno
foulo de questioun e de revendicacioun que counsideran
coumeli signe avans-courrèire d'unoevoulucioun radicalo,
se mon mot de revoulucioun es trop fort e depasso nosto
pensado. Li coumuno e li cantoun, li cresien mort; e
vaqui que dounon signe de vido en reclamant souri au-
60 pot de vin, la mita represènto bèn loti countengut
Uno pauro film, que n'avié pas vougu escouta un
d'aquéli monstre, la souri anado sesi clins soun oustau ;
e loir bourrèu abonni taule noun a pas espera d'èstre
d_ns li presoun pèr la massacra, pecaire !
Basto. De mis ami, que l'endeman veguèron aquel espetaclas, m'ai afourti qu'i presoun, de-lon dis escalié, i'avié
_
de caiastre de sang, de montas, que pesavon niai de
Couine li Coumessàri, manda pèr ordre dôu Bèi,
an arresta li desordre.
L'abat Mulot, un di coumessàri, aguènt ausi l'afrous
recit d'aquéli malafacho, faguè marcha tout-d'un-tèms de
troupo sus Avignoun. Un regimen d'ausard e loir regimen
de Bonlonais lèu se rendeguèron à Sorgo pèr i'espera de
nouvèus ordre.
Lou generau Jourdan, subre-nouma mon Coupo-tèsto,
de soun constat perdu se meteguè 'n defènso. Garniguè
loir Palais de municioun de bouco e de municioun de
guerro. De mai, faguè braca, sus la grand routo que vai à
Sorgo, dos pèço de canoun, coume s'éu èro esta capable
de resista i troupo franceso... Mai tout aquéu preparadis
noun aguè pas loir mendre efèt.
Entre sache, li sanguinàri, que li troupo avien ordre de
marcha sus Avignoun, faguèron sus-lou-cop desgarni mou
Palais, retira si canoun ; e'm'aeb decidèron de durbi li
pourtau e d'ana à l'endavans dôu generau de Franço.
Mai quand vouguèron arenga loir generau francés e
i'adreissa souri coumplimen, quint fugué pas souri estounamen de n'agué qu'eiçb pèr responso : « Heureux q-?(i se
sera bien comporté !
»
BMVR - Alcazar - Marseille
�L'AIOLI
Aquéu quartié, l'amavo pas de rèsto.
Quouro n'en fuguè de retour,
Au reloge piquè miejour :
Tôuti nous meterian à taulo.
E, vaqui que moun grand se tenié souloumbru
Èu, toujour gai, fougnavo em'un èr sournaru,
Sènso jamai nous traire uno paraulo.
-Mai dequ'avès,moungrand? semblas pastrop countènt...
Sias malaut? Vous an di, vous an fa quaucarèn?
- Noun ; mai es bèn fini, ié vau plus - en Jounquiero.
- Hoi ! vous aurien-ti fa de marridi maniero ?
- Es pa'cb ! quand se fai dins aquéu sot quartié,
Nosto fèsto, jamai briho couine faudrié !
- Pamens, la proucessioun, la messo, la musico,
Pèr vuei meriton pas vosto duro critico.
- Poussible ! Que chascun n'en digue ço que vbu,
Iéu, d'uno fèsto ansin dounariéu pas dons sbu,
Subre-tout dôu sermoun ! Oh! quento uno ! Lou prèire
Nous a pas soucarnen di loir mot de sant Pèire !
- Couine ! Pachicho dis qu'a tant bèn presica...
- Pachicho es un tatb : de que vai barjaca?
Coumpren-ti Ion francés, que se parlo en cadiero
Pièi dourmié que rounflavo, aquéu vuejo-soupiero...
Onnte avès vist, en aquéu jour,
Subre la religioun veni faire un discours?
Cridavo ansin : (causo nouvello =.)
« Notre religion, il est sainte, il est bello!
Couine s'acb Ion sabian pas!
Nous prenié pèr de darnagas...
Pièi disié mai (èri sus lis espno !)
« lrotre religion, chrétiens, il est divino! »
E vès-l'aqui toujour sus fou meure refrin:
Tau sermoun me fasié l'efèt d'un agacin.
Dôu-mens s'èro esta court ! Mai ço que peso, duro.
Ai eissuga, mi fiéu, uno ouro de tourturo.
Renegave entre dènt e disiéu : Que pegoun !
Vaudrié pas miés cènt cop parla dôu sant Patroun ?
Pèr iéu, m'es avis qu'aquel orne
N'aura jamai legi, dins si libre, Ion tome
Ounte dôu grand saut Pèire es escri fou. sermotm...
Sènso èstre capelan, fou diriéu e... d'aploumb.
-
Tôuti de dire : - Oh! bèn, alors bon paire,
Prenès voste revenge, e se voulès loir faire,
Nàutri prendren forço plesi
Pamens, couine au travai pauro vido se gagno,
La pesco anè toujour. Lou Sauvaire venié
'M'éli, de-niue, de-jour, e miracle fasié.
Uno fes sus la mar faguè marcha saut Pèire,
E la mar fou pourté plus duro que de vèire.
Un autre cop, su'n pèis qu'emé sa man prenguè,
De si dous det divin la marco s'empeguè :
E la Truejo despièi porto uno doublo taco
Qu'au vèntre e sus l'esquino au mitan se destaco.
Lou Sauvaire pèr fes s'assajavo à pesta,
Sènso cala d'arret, vo air musclau sènso esca
Rèn qu'em'un bout de fiéu que dins l'aigo mandavo,
Uno aurado, un bèu loup, lèu-lèu vous agantavo.
E quant de fes fou pèis se prenié pèr quintau
De sant Pèire ravi, car acù fasié gau,
Lis arret se roumpien, sa bèto éro boundado,
Falié crida sant Jan, qu'adusié sa barcado.
:
Mai veici Ion plus fort, - e noste grand Patroun
Jamai fugué 'spanta couine un jour à Lauroun'.
Èro erré fou bon Diéu, e dinavon, pecaire,
D'un pan e quàuqui pèis, pitanco de pescaire,
Su 'rio roco asseta, just au bord de la mar.
Quand d'un péis loti Sauvaire avié manja la car,
Que ié restavo plus à si det que l'espino,
La jitavo sus l'aigo : e virant sus l'esquino,
Lou pèis reprenié vido, o miracle de Diéu !
E zôu de mai nada, que plus bèu e plus viéu !
Esblauvi dôu proudige, aquéu brave saut Pèire
Relucavo atentiéu, e noun Ion poudié crèire.
Alor, e d'escoundoun, vès-f'aqui qu'à soun tour
Assajo se fara courre fai fou Segnour.
Descarnejo souri pèis ; l'aresto dessecado,
La mando sus la niar, e bernico ! pourtado
Sus l'erso, courre un brout, tant digan, de bos mort,
Semblavo dire à Pèire : Arien ! siés pas proun fort !
E Pèire tout counfus adourè ion Sauvaire
Que souto caro d'orne èro ion Diéu Creaire.
Vaqui co que devié nous dire aquéu carat.
Quau pren fou bon camin noun risco à s'esmara
Un sermoun couine aquéu èro simple à coumprèndre
E cadun se sarié coungousta de l'entèndre.
Canounge CHAVE.
Pichoto calanco entre Pountèu e Carro.
A vous ausi ! Dernandavo pas mai ; e quatecant fou rèire :
« Ves-l'eici, nous diguè, Ion sermoun de sant Pèire...
Lou tène dis ancian e de moun segne-grand.
OUMAGE AU PINTRE COURDOUAN
lé dèu avé d'acô bèn près de dès milo an,
Sant Pèire e sant Andriéu, toui dons emé soue paire,
Èron de pàuri gent couine nautre, e, pescaire,
Fasien loir sardinau vers la tourre de Bou
O calavon fi ret, souto Fos, dins ion Gou.
Or, vaqui qu'un bèu jour (dins sa bèto amarrado,
Saut Pèire, ramendant uno arret espeiado,
S'atrouvavo Boulet erné soun fraire Andriéu),
Un orne lis abordo e dis: « Aro emé iéu
Vendrés. Veici co que de vautre vole faire :
Sias pescadou de pèis, d'orne sarés pescaire !
Coumo èro fou bon Diéu que parlavo, subran
Sant Pèire à dons geinoui se clino, en l'admirant,
E de Jèsu despièi quitè plus la coumpagno.
Dimenche passa, lé de mars, lis ami e amiraire de
Vincèns Courdouan, l'ilustre païsagisto, direitour dôu
museon de la vilo de Touloun, i'an ôufert un banquet
Aco lis amusé pas forço ; subre-tout quand veguèron
que tout fou pople en raço i'anavo à l'endavans enté li
bras en l'èr, courre s'avien ressuscita ! E à l'aproche di
Francés, s'entendié crida de tout caire : « Veici nbsti
prouteitour ! veici nbsti liheratour ! » E adonne coumencèron, li coupable, à avé pbu.
Tout d'abord fou generau s'emparè dôu Palais, di porto
di tourre, di canoun, enfin de tôuti li poste que i'avié de
mai inrpourtant. E's alor que fi plang, li souspir e fi plour,
fuguèron pourta i Coumessàri.
Lis un demandavon si femo, lis autre si marit, si
vesin,
sis ami ; e 'no grosso part dôu pople, en se descounsoulant, plouravo pèr carriero.
Li Coumessàrl ourdounèron au generau francés (le faire
tout-d'un-tèrns arresta tôuti aquéli qu'avien codmés
ion
man. De noumbrhusi patrouio fuguèron lèu mandado pèr
tôuti fi
caire e cantoun, per empougna tôuti aquéli
qu'avien trempa si man dins loir sang innoucènt. I'aguè,
dins aquelo recerco, bèn quàuqui chèfe d'arrapa,
dôu
noumbre loti famous Jourdan, e plusiour autre.
Mai l'aristoucracio, sèmpre inrecouncil:ablo,
vesènt
que loir vènt reviravo, e cresènt, aquest cop, d'estermina
li patrioto, coumencè de se desvela. E l'on la
veguè
jougne, pèr avali noste partit, emé tôuti li parènt
di
malurhusi vitinro.
Es verai que dins loti massacre i'avié agir de
emai d'aristoucrato. Mai aquéli qu'an couinés thutipatrioto
aquélis
ourrour, èron ni de patrioto e ni d'aristoucrato. Noun
qu'un ramas de bandit, de hregand, de scelerat de èro
touto
meno, que noun arien pèr toco que muertre e
que pihage.
d'amistanço e de fèsto au Grand-Hôtel de Touloun.
Èron 90 à taulo, souto la presidènci de M. l'avoucat
Pietra, que, clins soun discours, diguè « que Vincèns
Courdouan es Ion pintre de la Prouvènço, courre Mistral
n'es fou pouèto ; que la clarour de noste cèu, éu l'avié
facho siéuno; que noste bèu soulèu, se l'èro aproupria. »
Parlèronperéu La Sinso, Pelabon, C. Ginoux, Masserano,
Jourdan, Hauser, Germain, 1Mangin, Goubet, ion famous
pintre Roll e fou cigalié Coffinières.
Coffinières (ligué « que ion bon Courdouan noun s'èro
pas leissa sedurre pèr aquélis atiramen que, souto Ion
pretèste de veni à Paris se faire counsacra, ravisson
i prouvinço, pèr ié li jamai plus rèndre, tôuti lis orne de
valour; courre Daumier, pèr eisèmple, Ion grand carica-
Mai lis aristoucrato, sèmpre enemi dôu bèn publi, se
servien souto man d'aquélis esgourjaire pèr coumpli si
venjanço e metre la bourroulo.
Tambèn, aproufrchant aquelo mau-parado, faguèron
metre en presoun tout ço qu'èro patrioto, à la reservo
d'aquéli que s'èron leva de davans ; e Ii tratavon tôuti
courre de scelerat, meselant, de partit pres, li bon e li
marrit.
Lou mai e loir plus d'aquéli qu'avion autourisa fou
chaple, se souri belamen escapa. E pièi, plus tard, souri
revengu, cubent dôu mantèu dôu patrioutisme, pèr faire
souri calot. E pièi, quand an agu desvasta, rauba li glèiso,
piha l'argentarié e tout ço que i'avié de rare e de pre-
cious, se souri mes à l'abri en se virant dôu cafre di
se-disènt ounèsti gènt. Mai la longo dôu tèms fara vèire
ço que valoir aquélis orne d'aqui.
Quand se fuguè embarra tôuti li massacraire que se
pousquè sesi, emé, courre l'ai di, que-noun-sei de patrioto
qu'èron innoucènt de tout, - se faguè faire un trau, uno
espèci de vabre, au bas dôu precepice ounte avien jita
fi vitimo. Se n'en retiré fi cadabre, e li faguèron metre
dins de caisso tapado, que se pourtèron pèr la vilo.
Uno musico funèhro, de tambour cubert de negre,
anounciavon la marcho dôu lugubrecourtege, acoumpagna
de tôuti fi parent en grand dbu. Un gros mouloun de
pople seguié fou mourtalage, que se poudié, ma fe, rèn
vèire de plus triste. S'èro fa, dins la glèiso de Nosto-Damo
de Dom, un catafau que. tout au tour, se i'èro escri fi
nourri di pàuri malurous. Enfin, dins Avignoun, vesias
que d'abihage negre.
turisto, qu'èro hèn talamen devengu parisen que degun, à
sa mort, sabié plus qu'èro de Marsiho. »
Se legiguè peréu uno letro de Jan Aicard, em'aquest
telegraino dôu capoulié Rouinanille :
A V. COURDOUAN
Se noun pode, de près, vole de liuen n'en èstre
E brinda longo-mai, felibre Courdouan,
I miracle que fai ta man,
I pincèu que t'an fa grand mèstre.
Erré tôuti fi patrioto, que tènon comte e gratitudo is
artisto eminènt qu'an mantengu l'escolo, qu'an avina la
font de noste art prouveneau, en denmurant dins loti
païs, nous unissèn de cor à l'humage publi rendu à Courdouan pèr si coumpatrioto. Glôri, recouneissènço au venerable pintre de nôsti costo souleiouso, de nosto marino
d'azur e de nbsti pinedo fousco !
LA REDACIOUN.
Fait que Mars seque li valat e qu'Abriéu
000
lis emplique.
o00
o 0 0 o- o- -o e--o- 0
JAN TROUIN
A Bargemoun, dins aquéu gai pais qu'es quilla au (faut
d'un coulet oumbreja d'éuliviôô, conmo un nis au mitan
dei gréu, subre la fin dôu siècle dès-e-sit, li nasquè Jan
Trouïn, subre-nouma « de l'Isclo ». Cou.ino fou plus gros
rai de sei coumpatrioto, la famillo de Jan Trouïn noun
èro pas dei plus ancrado. Atout, la gàrdi de l'avé fugué
l'obro de souri enfanco. Plus tard, loti pastrihoun, qu'en
pasturgant souri hestiàri, fustejavo deja, dison, dins de
rusco d'aubre, emé souri couteloun, touto sorto de cauvo
gentiéuvo, plus tard, devengu orne, mountè 'no bicoco
de sarraié, e tôutei lei trabai que façounavo aqui, èron,
pèr auvi dire, adouba de man de mèstre.
Mai fou pire fugué quand lei Bargemounen un bèu
jour ion veguèron, aquéu roumpu de Jan, que tirassavo
carrosso conmo lei segnour de l'endré. Bèi chivau, riche
arnés, vièsti ufanous, e varlet sus varlet, rèn mancavo à
Jan Trouïn, - que si parlavo plus que d'éu.
E cadun èro curieu de saupre courre avié fa l'amble
sarraié pèr trasfourma tant lèu sa boutigueto enfumassado en resplendènto ourfebrarié. Parèis que Jan, pas
mai qu'acô, en trabaiant de tèsto, avié trouba l'engàmbi
de tremuda Ion ferre en or.
D'ùnei afourtissien que la sciénci d'argenta e de daura
loir ferre e I'acié, l'avié pescado clins de vièi libre. D'àutrei disien tout bounamen qu'èro neissu, fou Jan, enié lei
man tant gaubiado qu'avié pas agir besoun, pèr s'acampa
de gàubi, d'ana au vrlage de Brenoun, - ounte, coumo sI,
dis, n'en dounon à qu n'a ges. E patin, e coufn. Es
toujour que Jan Trouïn èro un daurié incoumparable,
e lei bourgés e lei letru, esmeraviha de souri art, l'apariavon ei plus fouert tremudaire d'àutre-tèms, subre-que-
tout pèr ajusta e sôuda l'or enté fou ferre. Li a 'nia
serva d'hubrage d'aquel ilustre artisto.
La reputacien de Jan Trouïn venguè jusqu'eis auriho
d'oustau à Bargemoun ouate, religiousamen, s'es counde Mounsegne Soanen, evesque de Senez, que n'en parlè
au rèi de Franço.
Lou rèi vouguè ion vèire, e li mandè dire de veni au
palais de Versaio. Mai noueste Bargemounen, en cregnèneo de perdre amount sa liberta - en falènt trabaia
rèn qu'au servici dôu mounarco, que vo creigués o noun,
refusé de faire Ion viàgi.
Chouca d'aquéu refus, loti rèi qu'entendié pas qu'un
pacarr li faguèsse ensin desôubeïssènço, dounè coumandamen de l'arresta subran e de l'adurre à Paris de forco.
Mai qu vous a pas di qu'aquéu prouvençau testant,
quouro emé sei menaire arribè dins la Bourgougno, vai
La plus-part, fan bèn Ion dire, pèr groussi de sa presènci Ion noumbre di mau-countènt errai pèr satisfaire
l'ahiranço qu'avion contro fi patrioto, fasien semblant de
se doulouira. Mai man-grat -tôuti si gemèntes-et-flèntes,
aqueb afaire anè pas pu liuen.
Courre, dins fi revoulucioun, tout vai segound li circoustànci, i'a forço patrioto qu'avien empresouna pèr
plaire is enemi de la causo publico. Aurien vougu, aquésti,
que tout ço que pourtavo fou noum de patrioto fuguèsse
esta destrui, sènso destriamen di bon ni di marrit.
Mai, après tres o quatre mes, venguè 'n ordre de
l'Assemblado Naciounalo pèr alarga fi presounié, fuguèsson o noun fautible.
E'm'acb, pèr un decrèt de la dicho Assemblado, sanciouna pèr fou Rèi, fuguerian declara faire partido inte-
granto de l'empèri francés, e, pèr lou meure decrèt,
fuguerian citoyen francés.
CHAPITRE IX
Di Soucieta poupulàri.
Lou zèle di patrioto s'eleitrisavo de jour en jour. Perse
vèire ensèmble mai souvènt e ressarra que mai li liame
de la fraternita, éli creèron de cluhe, souto loir nourri de
Souciela poupulicri. Es dins aquéli soucieta - de fraire
emai d'ami, qu'en crento l'on tenié lis enemi de la liberta
- que noun ausavon pas branda, pèr-ço-qu'aqui se decelavo si tressirnàci e si cournplot.
BMVR - Alcazar - Marseille
�L'AIÔLI
4
bon sang.
E veicila rapugo d'aquesto semanado
bozzeflo provenzaleJ-
qu avié de cambo.
I.ei sourdat, ion vesènt larda dins fou eainpèstre, fan
ni uno ni doues, er:auton sel mousquet, e, lei marnas!
ier'ouelon loti punie Jan Trouïn, que cabussè dins ion
gara, pecaire, eni'uli plounlb dins la cuelsso.
Es ensin, e es d'acù, que, quàuquei jour après, mouriguè
loti famous aura claire prouv engati, en empourtant ern'éu
soun seerèt (lin-, la terra.
Dins la ROMANIA de Paris : Le langage de Pie au XIII« siècle,
L'ilustre proufessour:\ugelo de Guhernatis, de l'universita
de Flourènço, vèn de faire parèisse un libre magnifï entitoula
La France (Flourènço, libr. Civelli). Pins aquelo obro, touto à
l'ounour de la Franço e escricho en (rances, j'a pèr li Prouvençau un chapitre superbe « La Provence, intermédiaire
estudia clins un censié de l'evescat de Dio pèr P. Meyer.
Tirage à despart, 18 page in-8,
- Pins la REVUE DES LANGUES ROMANES de Mount-Pelié
Légendes pieuses en pros encal du YIII' siècle, publicado pèr C.
Chabaneau et G. Reynaud.
- Dins la REVUE MÉRIDIONALE de Carcassouno : Lou roc
dal bougre, poieèmo descr iptiéu, en 4.7 estànci, pèr A. Mir; F.
Mistral clins l'Aièli, per A. Mir.
- Dins la revisto mount-pelierenco LE FÉLIBRIGE LATIN
(janvié-setèmbre 1890) un escachoun (le pouësio en tout
:
entre la France et l'Italie » qu'amourousamen catiho noste
patrioutisme. Es verai que l'autour es fiée d'un paire prouvençau, e fau pas s'estouna s'eu faguè tant d'acuci à l'embassado
felibrenco qu'èro anado, l'an passa, festeja dins Flourènço ion
centenàri de Beatris.
Felip CHAI'VIER.
:
parla, emé de doucurnen amenistratiéu e autre, ounte avèn
vist ciné peno regreia quàuqui vièi grèuge que noue podon
Lou déutour Ed. Koschwitz, proufessour à l'universita de
Greifswald en Poumeranio, a vesita, aquest ivèr, li principàli vilo de Prouvènço e de Lengadô, pèr estudia sus plaço li
varieta diverso de la prounounciacioun. L'eminènt filoulogue
alestis un travai sus li son variant de nôsti dialèite.
11ars marsejo.
Li 4O Martir
0 0-0 o- o
qu'entravessa la mantenènço de Lengadô.
- Dins LA TRADITION de Paris : Littérature populaire de
Villeneure-sur-Lot.
- Pins ion MONITEUR DU CAVEAU STÉPHANOIS de SantEstève en Fourés : A Bous séus de blanchi! cansoun gagasso
pèr P. Duplay; Lachan.sounde Grabiai per J. Pèrony.
- Dins LA TRIQUE d'Avignoun : Cansoun pèr loti batejat de
Madaleno B. pèr leu Pastrihoun.
Lou proufessour 0. P. Behm, dôu Ginnàsi Reiau de Goseborg, en Suede, es esta autourisa pèr V. Mistral à tradurre
Lou 10 de Mars se fai la fèsto di Quaranto Martir de Sebasto, uno vilo d Asio olutte aquéli br iA i gènt, qu'èron
40 sriudard, fu,'nèron mes à mort dins loti quatlèime siècle.
Si relicle, adu u l engacù à l'epoco di CrousadO iè fu,uèron long tèms versera e ounoura dins uno ahadié celèbro, d'ouate a pros soue noum despièi aquéu bourg de
l'Erau que ié dison Qrtaranlo.
0 0-0 o-0 o c o
pople en famiho, ion dimenche, s'esquiche pèr se iè faire de
L'amistous proufessour L. Zuccaro, de l'Istitut de Cciuni en
Piemount, a publica, clins La Proeincia, journau d'aquelovil'i,
uno traducioun italiano di s Carretié » de:Mistral ('I Carrettieri,
prouticha d'nno pauveto qu'éu avié demanda de faire,
m'as proun vist ! vague de courre, per s'escapa, tant
Mirèio en lengo suedeso.
- Dins LA CORNEMUSE de Marsiho : La bello e lou galant,
legèndo ageneso, per M. Girard ; uno Pesioun, pèr V. Bernard;
Le père Xavier de Fourrières et la prédication provençale, pèr J.
Gautier.
Don Sigismound Bouska, paire beneditin de l'abadié de
Santo-Margarido, de Prago en Bouèmi, a demanda peréu a revira Mirèio en lengo c_hèco o bouemro E veici un moussèn de
la letro latino ouate ion doute mounge a fourniola sa de-
o-
- Dins L'HOMME DE BRONZE dÀrle : Souvenid'Arle, pouësio
mando : « h onora'issiou' Donine sirici,ro a inio rrrofteo, nie
damasse,
ninri.s pulcherrimuni tuant opus, r arnmrt « AlI i èio
et statint in prima ejus lectione proposit?int lu?sSr, hocco opus
egregiuni in lingitan) rneani cechicam vertendt Primas ac notas
tibi ponta noster Jar'oslar Vrehlicky in ephenieride quodant nostro (filas IVaroda) arliculurit scripsit de poesi tua necnon non-
pèr un Ariaten d Africo.
balladani « Magali » e « Mirèio » lectoribus nostris nraguo cura
applausu attulit... llanc ob cattsanr te, ignote et tarsien nolissinie
ac rarissime ponta, deprecor, ut perntittas benevole nie car'rrien
tuant « Mirèio » in linguani boliern,irans 1ceskou) vertere licere.
Ço que vôu dire qu'es, d'après un article publica lier ]ou celélire pouèto Bouèmi J. Vrchlicky sus tIlirèio e lis Isclo d'or, que
fou paire Bouska a entre-pres sa traducioun.
- Pins LA FRANCE ILLUSTRÉE de Paris : un salut au journau
L'Aiôli pèr A. Giron.
- Dins la Tribuna, loti Capitan Fracassa e Ion Don Chisciotte,
- Pins LE CEv NoL dèu Vigan : L'iaoundello, pouësio pèr
l'abat J. Boudin.
- Dins L.
nulla carmina tua e libro « Lis Isclo d'or », ne celeberrinlant
13OULEGADISSCr kPROUVENÇALO
l'a pas de dire : quand se vèn faire quicon de poulit, fau
toujour reversi à la vièio Prouvènço. A 1,'llo, dimenche passa,
Ii jouvènt an mai dansa la Danso di Fielouso. Abiha 'n fem,,,
t(uti fielouso en inan, flourido e enluminado, an fa si zisto,
Lzèst, à la vesprado, clins li carriero, en captant la cansoun
diciounalo di Fielouso, la vièio cansoun prouvençalo qu'a i.t
pica tôuti li man. La Carita j'a rèn perdu.
de Roumo, divers article sus Mirella (Mirèio;, que se jogo au
tiatre de l'Argentina.
]La i cissènço de Venus
Sariés vïèio autant que la Sibilo de Cumo,
Se vos te rejouini, lavo-te, fou matin,
Au saboun Mikado : car un libre latin
Afiermo que Venus nasquè (le souri escumo.
Au mai sian, au mai risèn. A Toulouso, despièi leu 1P de
febrié, pareis un journau d'un son, entitula Le Gril (fou Grihet),
gazeto senosanalo de la lengo patoueso. E clins aquéu journau,
qu'es pas mari escarrabiha, i' avèn legi emé plési qu'au Tiatre
di Nouveta, leu direitour L. Géra', subre-nouma Lou Garrelou,
douno, aqui à Toulouso, e tôuti li dime.-che, de jouiôusi coumèdi en parla toulorsen que fan de-longo salo pleno. La pèço
Lou calourènt pouèto Enmanuèl Des Essarts, au-jour-d 'uei
proufessour à la faculta di letro de Clar-Mount, a fa, ton 21 de
febrié, à Rioum en Auvergne, uno brillante counferènci sus
« Mistral e li felibre » curé liquau s'ero amiga, quand éro au
licèu de Nimes, pièi en aquèu d'Avignoun pèr proufessour de
retourico. Stéphane Mallarmé, leu celèbre apoustôli di pouèto
decadènt, en aquéu meure tèms, au licou d'Avignoun proufessavo l'angles e, courre E. Des Essarts, felibrejavo au bord
Se vènd dins 16uti li bons oustau.
Fabricant: Fèlis EYDOUX. - MARSIHO.
d'aquest dimènehe avié per titre Fi contro li i'a pas de dou-
Lou baile-gerènt : Folcb DE BARONCELLI.
bluro. Couine noste Chichoues, tant poupulàri en Prouvènço,
fou Garrelou a pèr troupo li mèmbre meure de sa famiho que, parèis, es noumbrouso autant que poulideto, - e fou
dôu Rose.
CIGALO D'OR de Mount-Pelié : Li poudo, pèr
B. Bonnet; Acourdanco, pouèmo pèr A. Arnavielle; Countaralhos d'En Bernat nroiin ouncle, per A. Fourès.
En Avignoun, empremarié di fraire SEGUIN.
A LA COUNFISSARIÉ TAVEL
Li malautoun, li tertio sènso courage, li
pàuri vièi, lis enfant agani, li chato anequclido pèr fou crèis, i'a rèn pèr li reviscoula
coume un got de bon vin, un degout d'aigoardènt de
en carriero di Marchand, 26
IVi. G.-A. P L
L'OLSTAII HALAI RENT
Marco depausado.
Carriero Cosemajor, 4G, à BOURDÈUS.
AW1II OUN
LI QURBET de la ,,ÉIN(0 JAN
rnenre
-,%Iuseat de
& C0
i
PROPRIÉTAIRES
1 bounbouniho lichouno, estreno damiselenco, ço
que j'a de plus fin e de mai agradiéu pèr ôufri à.
sa bello ,
em'aquesto deviso pèr lis agoulou pa,
JIGNOi% pourtant lis armarié de la Rèino de Prouvènço
Es en chuchantt acô sucra
Que nosto rèino belugueto
Moussu Malaurent acepto de representant
I Prouvençau enamoura
soulèu
dins tôuti li vilo mounte n'a encaro ges, e Erian estouna, despièi long-tèms, qu'en terro de Prouvènço, ouate noste
Fasié, dins Avignoun, lingueto.
de
Castèuclaretiero
de
Dio,
d'Eirago
e
amaduro
e
sucro
tant
de
clareto,
dins
li
' aguèsse pas dins
se pou dire qu'es un plesi de faire d'afaire
i
Reinard, e de muscat tant fin dins li muscadeliero de Baumo, em'éu.
negbci, un champagno-prouve nçau. Esperavian....
En a'èzdo, en A2rignoun, ened de Roumanille:
S'adreissa, pèr rensignamen, au burèu de fouGràci
à l'ounourable oustan de lu. G.-A. HIDALUN, poudèn dire qu'esperan
l'Aiôli.
plus, car tenèn. En efèt, i'atroubaren, à parti d'aro, un vin ounèste, linde, amistous, LOU TRESOR DÔU FELIBRIGE
regale de noço e de festin, vin capitàni, viéu coume la poudro : fai parti fou tap GRAND DICIOL'NARI PROL'`VENÇ:AU-FRANGÉS,
coume un canoun li boulet, finalamen vin digne d'avé pèr lusènto marco l'Estello de
embrassant tâuti li parla de la lengo d'O mouderno-
ÔLI ®'®ULIVO
Siéu l'bli franc de l'ôulivié.
Tastas-me, s'amas ion bon bli,
E noun trouvarés inoun parié
Pèr l'ensalado o pèr faibli.
E. C AIJX%ET, prouprietàri
A LANÇON (B. D. R.)
Demandas
11iai.._ es pas besoun de ion âaîre :anonssa
PRES C
La fiolo, carto or ............... .
m
La miejo-fiolo, carto or .......... 1 fr. 7à
Lou quart de fiolo, carto or...... 1 fr.
S'ESPEDIS
de 6 fiole, o 12 miéji-fiolo,
o 24 quart de fiole.
au kiosque CLAVEL, à la carriero de la
Republico ;
vers DURAND, libraire, en plaço dôu
Reloge ;
vers MONTAGARD,au Pourtau-Materoun
Cano..........
bèn 15 jour 2 %. Li dre d'intrado e de
regio arregardon ion croumpaire.
A l'arribado, li fiolo dèvon èstre sougnousamen couchado dins un endré fresqueirous.
Au Martegue.... vers MERENTIER, lougaire de veituro.
A 1Yiço..........
vers APPY, libraire
vers LAUGIER, papetarié, à l'Avengudo
de la Garo, 51.
A Coustantino (en
A Paris........ .
A La Cibutat .... vers M. BoNIFAY, libraire, sus fou Port.
A la Destrousso..
A Fourcauquié. .
Nosto-Damo
En Auruou ..... vers BARGÈS, burèu de taba.
A Bè i-Caire .... vers REVOL, libraire.
A Brignolo...... vers BRUNET, libraire.
vers PERRIER, marchand de journau,
En Oullins...... vers M. VERNOY, grand carriero d'Oul-
En Arle......... vers BONNET, libraire, plan de la Cour ;
vers C. FABRE, à la carriero de Santo-
vers SAUVAGE, libraire, en carriero
e 2' dôu nies.
A Ceirèsto ...... vers Madamo tiso JULIEN.
A frico) ........
Oursulo, 3 ;
vers Madamisello SERRE, librarié, plan
de la Court.
'
reprouducho pèr l'estè de MM. LUMIÈRE.
e 35 dessin dôu meme artisto, reproudu pèr
estampaduro.
Brouca : 25 franc
richamen relia 'mé de ferre speciau : 33 franc.
de
à la carriero d'Antibo.
A Carpentras.... vers BLOCH, marchand de journau.
A Cassis ........ vers Raybaud, burèu de taba.
A-z-Ais......... vers BARRAL, burèu de taba, sus fou
cours Mirabèu, 50.
POUÈMO PROUVENÇAU DE FREDERI MISTRAL,
NOUVELLO EDICIOUN HACHETTE
Nôstis espedicioun soun facho franco de
port, garo d'Avignoun, embalage perdu. Se 1 superbe voulume in-8°, countenènt 25 aigo-fort
pago en trèto à 90 jour, sènso escomte, o
pèr Eugèni BURNAND,
Que parèis tôuti li ', 1
A
120 franc.
Emé la traducioun franceso de l'autour,
arihé
En Avignoun.... vers J. ROUMIANILLE, libraire, à la
carriero de Sant-Agricb ;
:
T
nsignadou di Depou s-atii
En A urenj o .....
OUORAGE COUROUNA PÈR L'ISTITUT DE FRANÇO
Dons gros vouluine in-'1« ; pres
Un franc de mai pèr chasco miejo-caisso
o mié-pané.
3 fr.
En miejo-caisso
o mié-panié
Î
:
M11O USSO TOUT SOULET.
de 12 fiolo, o 24 miéji-fiolo,
En caisso
o 24 quart de fiole.
o panié
25 fiolo,o 50 miéji-fiolo,
mai amourouso di Pipo, en racino de En doublo caisse de
En double panié o 50 quart de fiole.
brase.
uu 1achibau
la
la bello co.
vers M. J. GUIZARD, au kiosque de la
plaço dôu Palais.
A Alctrsiho ......
Cours.
vers M. GOUDARD, burèu de taba e li-
brarié.
vers D1n'° CANTAL, librarié-papetarié,
en carriero Yitour-Hugo.
vers BLANCARD, à la carriero paradis,
17, e dins tôuti li kiosque.
chino ;
au kiosque 146, plaço dôu Tiatre-Francés ;
vers Lan PASCAL.
vers M. BOREL, couifaire.
A Gèmo......... vers A. GROS, burèu de taba.
A Grasso........ vers IsNARD, burèu de taba, sus fou
A L'Ilo .........
A Lioun.........
lins.
au kiosque 213, balouard di Capou-
A Roco- Vairo ...
A Sanàri.......
A Seloun .......
A Tarascoun ....
A Touloun ......
A Sant-Roumié..
au kiosque 189, balouard Sant-Michèu ;
vers M. BRASSEUR, souto li galariéde
l'Oudeon.
vers PATRAS, à la carriero Naciounalo.
vers Danis BRUN, marcha de journau.
vers ETIENNE, marchand de journau.
vers MALARIN, marchand de journau,
à l' Avengudo de la Republico.
vers GONDI, libraire.
vers FAURE. marchand de journau.
DE MAI L'AIOLI SE TROVO DINS LI GARO DÔU P. L. M. EICI DESSOUTO DESIGNADO :
Marsiho, - Meirargo, - Mountelimar,
Avignoun, - Ais, - Arle, - Bouleno-la-Crousiero, - Cano
Cavaioun - Gardano,
ni
7r, l'A.
-D-,,+
A;,,-, _- lnrrzn
Taracr'rn3r: _
i (11I1ULl1.
a t_, ©,
BMVR - Alcazar - Marseille
�
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
BM Marseille
Description
An account of the resource
Collections occitanes de la Bibliothèque Municipale de Marseille
Revista
Item type spécifique au CIRDÒC : à privilégier
Région Administrative
Provence-Alpes-Côte d'Azur (PACA)
Variante Idiomatique
Provençal
Aire Culturelle
Provence
Type de périodique
Revistas d'estudis localas = Revues d’études locales
Dublin Core
The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/.
Title
A name given to the resource
L'Aiòli. - Annado 01, n°007 (Mars 1891)
Alternative Title
An alternative name for the resource. The distinction between titles and alternative titles is application-specific.
L'Aiòli. - Annado 01, n°007 (Mars 1891)
Subject
The topic of the resource
Littérature occitane -- Périodiques
Provençal (dialecte) -- Périodiques
Littérature provençale -- Périodiques
Description
An account of the resource
Septième numéro de <em>l'Aiòli.</em>
Creator
An entity primarily responsible for making the resource
Mistral, Frédéric (1860-1914)
Source
A related resource from which the described resource is derived
Bibliothèque de l'Alcazar, ville de Marseille. MA 8 Magasin des périodiques morts, Fol 13136
Publisher
An entity responsible for making the resource available
[s.n.] (Avignon)
Date
A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource
1891-03-07
Rights
Information about rights held in and over the resource
Domaine public/Domeni public
License
A legal document giving official permission to do something with the resource.
Certains droits réservés
Relation
A related resource
Vignette : http://www.occitanica.eu/omeka/files/original/e737cfac144b956284eef62827b7c003.jpg
<a href="http://www.sudoc.fr/039062376" target="_blank" rel="noopener">http://www.sudoc.fr/039062376</a>
Is Part Of
A related resource in which the described resource is physically or logically included.
<a href="http://www.occitanica.eu/omeka/items/show/3755" target="_blank" rel="noopener">Accèdez à la fiche corpus de <em>l'Aiòli</em></a>
Format
The file format, physical medium, or dimensions of the resource
Application/pdf
1 vol. (4p.)
Language
A language of the resource
oci
Type
The nature or genre of the resource
Text
publication en série imprimée
Identifier
An unambiguous reference to the resource within a given context
http://www.occitanica.eu/omeka/items/show/4017
FOL13136_1891_007
Temporal Coverage
Temporal characteristics of the resource.
18..
Date Modified
Date on which the resource was changed.
2016-06-20
Contributor
An entity responsible for making contributions to the resource
Baroncelli, Folco de (1869-1943)
Chauvier, Felip
Jaufret, Estève (1868-1927)
Occitanica
Jeu de métadonnées internes a Occitanica
Portail
Le portail dans la typologie Occitanica
Mediatèca
Sous-Menu
Le sous-menu dans la typologie Occitanica
Bibliotèca
Type de Document
Le type dans la typologie Occitanica
Numéro de revue
Catégorie
La catégorie dans la typologie Occitanica
Documents
Contributeur
Le contributeur à Occitanica
Bibliothèques de Marseille
Fulheton (premsa)=Feuilleton (presse)
Novèlas=Nouvelles
Poesia=Poésie
Publicitat en occitan=Publicité en occitan
Teatre=Théâtre