Aquel manescrit conten las òbras de Suzon de Terson. Data de la fin del sègle XVII. Se compausa de quasèrns de papièr de 26x18cm. Foguèt escrit per un dit Pons, que lo signèt a la fin del tèxte p. 115, e tanben p. 47. Aquel Pons es probable Louis Pons, grafièr, consol de puèglaurenç en 1682 a un moment que se ven de convertir al catolicisme. La religadura del manescrit es recenta (v. 1945).
L’istòria recenta del manescrit ofrís de ligams interessants amb l’escritura de l’istòria literària occitana al sègle XX. Lo manescrit foguèt primièr crompat a Masson, librari de Montalban, en 1920 per Antonin Perbòsc. Ne comencèt l’estudi mas la persiguiguèt pas, e transmetèt lo manescrit a Renat Nelli a una data inconeguda, mas sans dobte abans sa mòrt. Nelli lo faguèt religar devèrs 1945. Ne comencèt el tanben l’estudi, prononcèt una conferença sus Suzon de terson, mas publiquèt pas res. Donèt apuèi lo manescrit a Pierre-Louis Berthaud, que publiquèt qualques articles puslèu genealogiques sus la familha de Terson, e que pensava a l’editar. A sa mòrt, lo manescrit passèt a Cristian Anatòli que l’editèt en 1968. Lo manescrit dintrèt en 1979 al CIDO amb lo fons Anatòli, qu’es ara del CIRDOC.
Suzanne de Terson nasquèt en 1657 a Puèglaurenç (Tarn) dins una familha de marchands fortunats que s’apròchan de la pichona noblesa. Èra l’ainada de 9, filha d’Antoine de terson e de Marie Delcruzel. La familha es protestanta, que fòrces emigraràn en 1685 a Amsterdam. En 1677 marida lo pastor Élie Rivals, que n’aurà un filh que morirà pichon. Morís a 28 ans en 1684 o 1685. Son paire e son oncle correspondon amb l’Academia de castras, qu’es en ligam amb los literators de París, mai que mai los precioses. De sa vida sabèm pas res, a despart de son maridatge amb lo novèl pastor de Puèglaurenç.
Lo manescrit a mai d’un interès. Es plan cèrtas un exemple d’escritura provinciala influençada per las mòdas de París. Mas es surtot un exemple rare d’escritura feminina en occitan al sègle XVII (un autre exemple es l’albigesa Antoinette Salvan de Saliès). Lo menescrit conten 81 pèças en vèrs, que 14 ne son en occitan, presentadas per òrdre cronologique d’escritura, e que son escritas entre 1672 e 1684. La màger part son dins un monde de bergièrs, ambe las figuras de Titire, Tircis o Dafnís.
Cristian Anatòli rapròcha sas pèças en occitan del folklòre e de la cançon. La màger part son d’alhors titolats en cançon o en conte. Per el, son mens marcats per la literatura de París que los tèxtes en francés, en particulièr per de que se servís de mètres impars, lo vèrs de sèt sillabas qu’es frequent dins lo tèxte tradicional :
XLV CHANSON
Tu non n’aimas gaire,
Tant de mal me’n sap.
Cap que tu non me pòt plaire,
E tu m’aimas mens que cap.
No’n trobaràs gaire
De còr coma l’meu.
Benlèu coma es tròp amaire,
Aquo fa vergonha al teu.
Lo tèxte occitan escrit per de femnas foguèt, duscas i a gaire, una excepcion. Trobairitz coma preciosas son paucas, e la màger part del temps daissadas al manescrit mai qu’a l’imprimat. A pròba lor abséncia totala dins d’antologias coma la de Nelli. Las femnas, emai se’n parlèsse, son mai dins aquela literatura un orizon absent que non pas una presença activa.
Bibliografia :
Anatole, Christian (1968). Poësies diversses de Demoizelle Suzon de Terson 1657-1685. Nimes : Lo Libre Occitan, collection Fabri de Peiresc 1.
Berthaud, Pierre-Louis (1954a). Suzon de Terson. Le Cadet de Gascogne.
Berthaud, Pierre-Louis (1954b). Suzon de Terson. "Bulletin de la Société d’Histoire du Protestantisme Français". Septembre 1954, p. 120-125.
Berthaud, Pierre-Louis (1956). Suzon de Terson. "Revue du Tarn". p. 113-138.
Ce manuscrit sans date est un recueil de poésies écrit par "Bidal, le Musicien d'Issél".
D'après le Diccionari de la literatura occitana Audenca, ce pseudonyme correspond à Joan-Pau Vidal, poète potier né en 1807 à Puginier (Aude).
Jusèp Sandaran Bacaria des de Ferret neishec eth dia 31 de gèr de 1875 en Canejan. Sandaran viuec fòrça temps en Barcelona a on moric en 1942. Aquiu trabalhèc coma representant en diuèrses empreses.
Jusèp se maride damb Felipa Sambeat Romeva tanben de Canejan.
Entre 1906 e 1913 inicie ua epòca de produccion lingüistica en defensa dera lengua aranesa. Escriu poèmes que presente a diuèrsi jòcs floraus e que ve publicats en diuèrses publicacions occitanes com era "Bouts dera Montanho". Arremasse costums araneses, sustot de Canejan. Inicie un projècte de gramatica aranesa e recuelh, en mès de 600 fiches, paraules, arrepervèris e dites araneses. Tot aguest trabalh culmine ena conferéncia que pronuncie eth 23 d'octobre de 1913 en Ateneu Obrièr deth Distrecte II de Barcelona e titolada "La Val d'Aran i els Catalans". Ei en aguest periode quan coincidís damb importants personatges contemporànis que tanben trabalhen en lengua aranesa o occitana com Mossen Josep Condò Sambeat, Bernat Sarrieu e Josep Aladern, entre auti.
Er 1 de mai de 1912 finalize un libre manuscrit de poèmes dedicat ara sua hemna. En eth escriu 19 poèmes en catalan e 6 poèmes en aranés. Entre 1918 e 1940 escriu poèmes en catalan que tanben ve publicats.
Daniel Loddo et son équipe de Cordae/La Talvera sont partis sur les traces du Butavant, forme de bourrée propre au Languedoc, notamment dansée dans certains villages de la plaine de l’Hérault et dans une partie du Haut-Languedoc (Monts de Lacaune, Somail, Espinouse...)
S’appuyant sur des témoignages oraux et des documents d’archives, il tente de suivre la trace de cette bourrée et de retrouver ceux qui la pratiquent encore ou l’ont vue dansée dans leur jeunesse.
Film produit par l'ADDA-Scènes Croisées (Lozère) dans le cadre du programme Patrimoine Oral du Massif Central
D'autres courts documentaires sur la pratique de la bourrée hier et aujourd'hui sont consultables en suivant ce lien : http://www.patrimoine-oral-massif-central.fr/spip.php?rubrique12
Brouillon manuscrit annoté et corrigé d'un poème intitulé "Es míes cançús" de Jusèp Sandaran Bacaria. Fait partie du Fonds Jusèp Sandaran Bacaria des Archives Comarcales du Val d'Aran (Espagne) : FONS AGA190-101.
Pour en savoir plus sur le fonds Jusèp Sandaran Bacaria : cliquez ici
Brouillon manuscrit, avec annotations et corrections, d'un poème intitulé "Espusa mia !" de Jusèp Sandaran Bacaria. Fait partie du Fonds Jusèp Sandaran Bacaria des Archives Comarcales du Val d'Aran (Espagne) : FONS AGA190-101
Ce poème a fait l'objet d'une publication dans la revue occitane "Era Bouts dera Mountanho" en août/septembre 1912. Il fait également partie d'un livret que Sandaran a dédié à sa femme en 1912.
Pour en savoir plus sur le fonds Jusèp Sandaran Bacaria : cliquez ici
Brouillon manuscrit de deux poèmes avec annotations de Jusèp Sandaran Bacaria. Fait partie du Fonds Jusèp Sandaran Bacaria des Archives Comarcales du Val d'Aran (Espagne) : FONS AGA190-101
Era aubada a été présenté dans des concours littéraires avec la devise "Per Sant Juan d'Agost". En 1910, ce poème a reçu le diplôme d'honneur de l'"Escòlo dera Pirinéos".
At Pin a été publié dans la revue occitane "Era Bouts dera Mountanho" en janvier 1911.
Les deux poèmes ont fait également partie d'un livret que Sandaran a dédié à sa femme en 1912.
Ressource liée :
Autre version annotée manuscrite de Era Aubada
Pour en savoir plus sur le fonds Jusèp Sandaran Bacaria : cliquez ici
Manuscrit d'un poème intitulé "Era Aubada" de Jusèp Sandaran Bacaria. Fait partie du Fonds Jusèp Sandaran Bacaria des Archives Comarcales du Val d'Aran (Espagne) : FONS AGA190-101.
Ce poème a été présenté dans des concours littéraires avec la devise "Per Sant Juan d'Agost". En 1910 il a reçu le diplôme d'honneur de l'"Escòlo deras Pirinéos" et fait également partie d'un livret que Sandaran a dédié à sa femme en 1912.
Ressource liée :
Autre version annotée manuscrite de ce poème
Pour en savoir plus sur le fonds Jusèp Sandaran Bacaria : cliquez ici