Explorar los documents (2 total)

generique_febuslight.jpg
Gaston Fèbus : un prince occitan
Centre interrégional de développement de l'occitan (Béziers, Hérault)
ACCEDIR A LA MÒSTRA

Gaston III, comte de Fois, vescomte de Bearn, dintrèt dins la legenda jol nom e la grafia occitana de Fèbus.

Dins lo contèxte tumultuós de la Guèrra de Cent Ans (1337-1453), qu'opausa reialmes de França e d'Anglatèrra, marca l'epòca per son sens agut de la politica e son amor de las arts e de las letras. Se son demoradas mai que mai las accions militàrias màgers d'aquel estratèg militari, lo fast de sa cort e los desbòrdaments de son caractèr, Fébus aguèt tanben un ròtle de granda importància sus lo desvolopament de la lenga e de la cultura occitanas al sègle XIV.

Bon coneisseire de l'occitan dins sa varianta bearnesa tant coma l'occitan literari dels trobadors, fa de se lenga mairala un otís politic que li permet d'aumentar son poder sus l'ensems de la populacion de sos territòris. Es tanben un actor del desvolopament cultural en particulièr per lo domeni scientific.

BNF_Fr616_Gaston_Phebus.jpg
Eyraud, Noémie
Gaston III (1331-1391) comte de Fois e vescomte de Bearn accedís al poder en 1343, data de la mòrt de son paire Gaston II. Essent qu’es encara tròp jove, sa maire Alienòr de Commenge se tròba un temps a la regéncia.
Sas tèrras s’espandisson a l’entorn de Fois pel comtat e de Tarba, Pau e Lo Mont pel vescomtat. Costejan las del rei de França Felip VI de Valés, del rei d’Anglatèrra Edoard III emai las de la corona d’Aragon, en plen contèxt de Guèrra de Cent ans (1337-1453). L’abiletat estrategica e politica de Gaston esparnhèt a son pòble los chaples de la guèrra.

Lo comte vòl conservar la sobeiranetat de sas tèrras. Justifica son autoritat e son autonomia d’un costat en se reclamant sol sobeiran de Fois e de Bearn, mas tanben en assetant las especificitats localas, mantenent aital a despart l’organizacion politica, administrativa, sociala e linguistica del reiaume de França.

Dos principis màgers de son administracion son doncas d’una part la conservacion de las tradicions juridicas ja en plaça e d’autra part l’usatge de la lenga occitana dins l’exercici de son poder.

La vida sociala de Bearn depend dempuèi de sègles dels Fòrs de Bearn, tèxtes de dreches e privilègis reconeguts a la populacion, redigits en occitan e qu’avián una vertadièra valor legislativa.

Per çò que concernís la lenga, se parla majoritàriament gascon sus l’ensems del domeni mas tanben lengadocian dins una part del comtat de Fois. Per se far comprener dins tot lo domeni, Gaston Fèbus, que sa lenga mairala es lo bearnés, s’exprimís en occitan, qu’es aital la lenga parlada dins la vida de cada jorn e a la cort, lenga de l’administracion e del poder. S’es conservada una documentacion oficiala redigida en occitan fòrça importanta. Totun Gaston, qu’es un aristocrata letrat e cultivat, mestreja tanben lo francés e lo latin.

Las arts a la cort

Lo fast de sa cort es a la nautor de sa noblesa : las arts i an una plaça d’onor.

Los musicians e joglars que circulan dins Euròpa tota venon a la cort de Gaston, fasent d’aquela un centre de diffusion dels corrents polifonics novèls : l’Ars Nova e l’Ars Subtilior. Los darrièrs trobadors i son volontièr aculhits : Gaston presa fòrça lor lirica e se pòt que se siá assajat tanben a la composicion. Doas cançons li son atribuidas, emai se son pas atestadas. La primièra es una canso : « Canso de mossen Gasto comte de foix per la qual gazaynet la joya a tholoza ». L’autra atribucion, populara e un pauc azardosa, que li es prestada es lo Se Canta (tanben conegut jol nom d’Aquelas montanhas).

Las letras e las sciéncias an tota lor plaça dins la bibliotèca de Gaston Fèbus, que compta per exemple una revirada en occitan de la Cirurgia d’Albucasis, òbra fondamentala de medecina, d’origina araba, e una revirada en occitan del De proprietatibus rerum (l’Elucidari en occitan) de Bertomiu l’Anglés, obratge enciclopedic sus las res (elements de la Creacion). Se devon notar tanben los dos libres que devèm al quite Gaston, qu’escriguèt pas en occitan mas en francés, lo Livre des oraisons, qu’es un libre de pregàrias fòrça personal, e lo Livre de chasse, un obratge remarcable e remarcat, qu’es demorat un obratge de referéncia en matèria de venariá.

Lo mite Gaston Fèbus

Lo mite fargat a l’entorn de son personatge li es en partida deguda, que Gaston Fèbus aviá lo biais per metre en valor sa personalitat famosa, mas d’autres aprèp el an entretengut aquel mite. La posteritat de Gaston Fèbus foguèt ajudada per las Chroniques de France, d’Angleterre et des pays voisins de Jean Froissart. Lo nom de Gaston Fèbus demorèt asociat a la noblesa saberuda, gràcia tanben a son Livre de chasse, qu’èra encara una referéncia dins la disciplina de sègles après son escritura.
Al sègle XIX, après l’aveniment d’un interés creissent per l’Edat Mejana e los trobadors, la volontat d’ancorar la renaissença occitana dins una perspectiva istorica prestigiosa menèt de felibres bearneses a se tornar apropriar la figura mitica de Gaston Fèbus.