Seta, vila d'istòria recenta, portuària, cosmopolita… « illa singulara » segon l'expression de Paul Valery, foguèt una font d'inspiracion per fòrça autors e pintres, long dels sègles.

Aquestas videoguidas d'animacion foguèron realizadas en 2014 dins l'encastre del projècte e-Anem, finançat pel FEDER en Lengadòc-Rosselhon.

Tèxte de l'episòdi 10 : 

La nèit foguèt corteta e lo revelh amb lo desfasament orari mai que dificil. La paura Joana beguèt son tè sens saupre ont’èra : urosament vegèt de l’autre costat de la carrièra, dins lo jardin ont se passejavan los esquiròls, un drapèl plantat qu’èra pas un drapèl frances ni mai un drapèl occitan mas lo del país mai grand del mond occidental, the United States of America.

- "Bondieu aquò’s estranh, es qu’aicí plantan los drapèls dins los jardins perque fan de frucha ?"

- "Non, es un biais de dire de quin costat òm es : los republicans amb lo drapèl US an una pancarta ont se pòt legir « Support our troups» e, se gaitas dins l’autre jardin, avisas que son de democratas per de que an una pancarta ont es escrich : « War is not an answer », « Obama president ».

- "Com’aquò cadun sap çò que vòta son vesin ! Es mai simple, pas d’embolh !"

- "Joana, aurem lo temps de parlar dins la veitura, vai t’en te vestir. Despacha-te. Comenci a 11 oras : es una leiçon sus la trobairitz La comtessa de Dia."

Èra encara la calor de l’estiu, aviái mes una rauba jauna e roja. Partiguèrem e me virèri : Matilda aviá mes sa cara a la fenèstra, mas pensi pas que me vegèt.

Semblava d’èstre endacòm mai. Èra lo primièr còp que la daissava per una jornada. Li aviái daissat 100 dolars, se se voliá crompar quicòm, òm sap jamai !

Romieg èra urós; siblava lo « Se canta ».

- "Madama es vestida coma un drapèl occitan, per un cors de lenga romana es una bona idèia : fa folcloric. N’i a qu’an lo drapèl dins lo jardin e d’autres que se'n vestisson !"

- "Tu sès vestit coma un professor : a cadun son mestièr."

Romieg me prenguèt la man :

- "Me fa plaser d’èstre ambe tu !"

- "Ieu tanben mas soi inquieta d’aver laissada Matilda soleta !"

- "Matilda es majora, pòt viure sens una maire a son costat."

Ieu qu’aviái passat tota ma vida dins la pòsta de mon vilatge me sentissiái coma un enfant a costat d’aqueles buildings grandaràs amb d’estudiants que corrissián de pertot, de totas las colors e subretot que parlavan pas que l’anglés. Pas totes : ausiguèri parlar espanhòl tanben. Cada còp que Romieg rescontrèt quauqu’un que conneissiá me presentèt :  « Joana Belcaire, una amiga d’enfança, venguda del miègjorn de França e que parla la lenga occitana qu’ensenhi dins mos corses. » 

Compreniái pas tot mas ensajavi de faire aquela que… en fasent fòrça sorires e Hello !

Benlèu que dins gaire de temps gausariái dire : how are you ?

Èrem enfin arribats dins la classa ont los estudiants de Romieg nos esperavan.

- "Today we will leave la Contessa de Dia and speak occitan. Joana does not understand a word of English. She came especialy from her country to meet you and as you are all very polite you must talk with her."

Tot lo mond comencèt de rire. Èra trop difficil per eles de mestrejar la lenga occitana. Donc Romieg faguèt las reviradas de l’anglés en occitan e de l’occitan en anglés. Mas n’i aviá qu’ensajavan de me comprene e disián qu’èra mai simple que lo francés per de que èra pròche de l’espanhòl.

Las questions viravan a l’entorn de la lenga, del vin, dels buòus :

- "Do people still speak occitan in the sreet?"

- "Do you drink wine every day ?"

- "Do you like to see bullfights ?"

Puèi Romieg me demandèt de cantar una cançon : Causiguèri la canson de Clara d’Anduza « en greu esmai ». Benlèu qu’una canson de « Mossu T e lei Jovents » coma « Lo gabian » seriá estada mai bèla per aqueles joves, mas coneissiái pas las paraulas.

L’aprèp dinnar i aguèt encara un cors.

Me regalèri : Matilda èra luènh.

Èri tant urosa d’èstre ambe tot aqueles joves e Romieg semblava de se regalar tanben.

Tornant a l’ostal me diguèt :

- "Es lo primièr còp que fau aquò e es un plaser. Domatge que la retirada siá tan pròcha… auriam poscut faire tantas de causas ensems."

- "Quand t’arrestaràs ?"

- "L’an que ven, e sabi pas çò que vau faire…Anam al subremercat a costat de l’ostal : Giant."

- "Ieu vòli de peis, d’ensalada verda, de rocafòrt, e de glacet. Es ieu que regali uèi !"

- "Ma Dòna es coma volètz !"

Quand paguèri ambe la carta Visa la caissièra me demandèt :

- "Cash ?"

- "De que vòl dire ?"

- "Lo supermercat es com’una banca. Se vòs aquela Dòna te pòt donar d’argent."

- "No, thank you !"

- "Òsca ! Començas de parlar !"

Arribèrem a l’ostal, èra lo ser mas l’ostal èra completament escur, pas un lum.

- "De qué se passa, Matilda es pas dintrada ?"

- "Te fagues pas de marrit sang : es anada se passejar, s’aviá passat quicòm auriá sonat mon telefonet !"

Romieg dubriguèt la pòrta d’intrada, portèrem las crompas dins la cosina. Sus la taula i aviá una letra.

Comencèri de tremolar : la tèsta de Matilda a la fenèstra aqueste matin tant luèncha !

M’assetèri, ara èra temps de legir :

« Joana

Sabi que ploraràs aqueste ser, mas seràs pas soleta : Romieg serà a costat de tu. Mercé per tot. T’o ai pas volgut dire mas aviái rescontrat un amorós per l’internet, e m'es venguda quèrre de Filadelfia. Se tot se passa plan amb el te tornarai sonar e quand vendrem en França serà a ton ostal. Vòli èstre liura de causir ma vida e èstre independenta. I aviá tròp d’amor entre nos : tot l’amor qu’as pas agut dins ta vida sens marit e sens enfant, tot l’amor qu’ai pas jamai agut ambe ma familha. Me fasiá paur.

Adieu e benlèu a un jorn, sabi pas quora.

Ta filha que t’aima Matilda

PS : Mercé a Romieg per son espitalitat. »

Foguèt la fin d’un pantais. Tot virèt a l’entorn de ieu.

Plorèri e parlèrem tota la nèit ambe Romieg : quand òm es vièlh i a un avenidor possible ? quand òm es jove òm pòt èstre urós tot sol ?

E ara de que faire : demorar, tornar a l’ostal…o cambiar completament de vida ?

FIN

Episode 1 : Jorn de Fièira
La foire, le marché
Sostitolatge francés e anglés disponible
(cossí mostrar los sostítols)

Luòc de rescontre entre productors de la Montanha Negra e productors locals, la fièra de Bisan de Menerbés, eveniment social e economic important, se debanava lo jorn de la Sant Miquèu.

Compausat de 8 sequéncias, Un còp èra Bisan es estat realizat en 2014 per Fred de Fred a partir d'enquèstas sonòras en occitan fachas pels escòlans de la Calandreta de Bisan de Menerbés (Aude) e d'imatges d'archius recampats per lo CIRDÒC-Mediatèca occitana e los estatjants de la comuna.

Cans, Michel, “Les villages de l'Hérault dans les années 1950" / Michel Cans, réalisateur
"Réouverture de la coopérative L'Oulibo à BIZE" in JT Montpellier, ORTFMO 1970, collections INA RBF06075373
"Huilerie de Bize-Minervois" in JT Montpellier, ORTFMO 1973, collections INA RBF06075309
"Le nadalet, une vieille coutume" in Échos et reflets, ORTFTL, 1969,  collections INA RBC9604022762
"La véritable histoire de la Tarasque" [images animées] / Marchand, Lionel, réal. Cinéfacto (Gard) 2011.
Fonds Mazard, archives familiales conservées au CIRDÒC-Mediatèca occitana
Bonnis, Pierre, "Ma bigno" / Pierre Bonnis, (1873-1933)

« Un còp èra Bisan » - Episòdi 2 : Es Nadalet !

Sostitolatge francés e anglés disponible.

Per santa Luça un pas de puça
Per Nadal un pas de gal
Per l’an nòu un pas de buòu... 

Dicha populara del temps de Nadal, quand los jorns tornan s’alongar. 

Los estatjants de Bisan de Menerbés partejan dins aqueste episòdi qualques remembres del temps de Nadal, marcat dins lo vilatge per « Nadalet que tinda », las campanas de la glèisa que tindan pendent tota la durada de l’Avent. 

Cans, Michel, “Les villages de l'Hérault dans les années 1950" / Michel Cans, réalisateur
"Réouverture de la coopérative L'Oulibo à BIZE" in JT Montpellier, ORTFMO 1970, collections INA RBF06075373
"Huilerie de Bize-Minervois" in JT Montpellier, ORTFMO 1973, collections INA RBF06075309
"Le nadalet, une vieille coutume" in Échos et reflets, ORTFTL, 1969,  collections INA RBC9604022762
"La véritable histoire de la Tarasque" [images animées] / Marchand, Lionel, réal. Cinéfacto (Gard) 2011.
Fonds Mazard, archives familiales conservées au CIRDÒC-Mediatèca occitana
Bonnis, Pierre, "Ma bigno" / Pierre Bonnis, (1873-1933)

Presentacion, pel collectiu Dètz

Episode 3 : Lo Monstre de la rivièira
Le Monstre de la rivière
Sostitolatge francés e anglés disponible

Perqué i a una sèrp qu'engoulís un enfant sus las armas de Bisan ?

Compausat de 8 sequéncias, Un còp èra Bisan es estat realizat en 2014 per Fred de Fred a partir d'enquèstas sonòras en occitan fachas pels escòlans de la Calandreta de Bisan de Menerbés (Aude) e d'imatges d'archius recampats per lo CIRDÒC-Mediatèca occitana e los estatjants de la comuna.

Cans, Michel, “Les villages de l'Hérault dans les années 1950" / Michel Cans, réalisateur
"Réouverture de la coopérative L'Oulibo à BIZE" in JT Montpellier, ORTFMO 1970, collections INA RBF06075373
"Huilerie de Bize-Minervois" in JT Montpellier, ORTFMO 1973, collections INA RBF06075309
"Le nadalet, une vieille coutume" in Échos et reflets, ORTFTL, 1969,  collections INA RBC9604022762
"La véritable histoire de la Tarasque" [images animées] / Marchand, Lionel, réal. Cinéfacto (Gard) 2011.
Fonds Mazard, archives familiales conservées au CIRDÒC-Mediatèca occitana
Bonnis, Pierre, "Ma bigno" / Pierre Bonnis, (1873-1933)

Aquesta seria de vidèoguidas en occitan escricha e producha pel CIRDÒC propausa de descobrir lo patrimòni cultural e toristic de la region Lengadòc-Rosselhon amb 48 filmòts d'animacion tematics d'une durada de 2 a 3 minutas.

Produch mercé al sosten del FEDER en Lengadòc-Rosselhon.